Q&A nowelizacji KSH z dnia 30 sierpnia 2019 r. (Dz. U. poz. 1798) oraz ustawy z dnia 14 maja 2020 r.

o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 (Dz. U. poz. 875) zwanej tarczą 3:0

1. Po co ustawodawca wprowadził te przepisy?

· Ustawodawca założył, że wprowadzenie tych regulacji zwiększy przejrzystość oraz efektywność wymiany informacji w sprawach podatkowych. Dzięki temu organy administracji będą mogły pozyskiwać informację o udziałowcach spółek dysponujących akcjami na okaziciela. Zdaniem ustawodawcy brak takiej możliwości może prowadzić do nadużyć związanych m.in. z procederem prania brudnych pieniędzy.

· Ponadto, nowe przepisy powinny ułatwić spółkom notowanym na rynku regulowanym bezpośrednią komunikację z akcjonariuszami i zwiększyć tym samym ich zaangażowanie w sprawy spółki.

2. Jakie zmiany wprowadza nowelizacja KSH z dnia 30 sierpnia 2019 r. (Dz. U. poz. 1798)?

Najważniejsze zmiany dotyczą przede wszystkim:

· Obowiązkowej dematerializacji akcji spółek akcyjnych i komandytowo – akcyjnych;

· Ograniczenia prawa akcjonariusza do pozostania anonimowym;

· Ujednolicenia sposobu zbywania różnych rodzajów akcji;

· Ujednolicenia zasad zwoływania walnych zgromadzeń;

Nowelizacja nakłada także na spółki akcyjne i komandytowo – akcyjne obowiązek posiadania strony WWW, która powinna zostać ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym.

3. Kogo dotyczy obowiązek dematerializacji akcji?

Obowiązek dematerializacji akcji dotyczy akcji w spółkach akcyjnych nie będących spółkami publicznymi oraz w spółkach komandytowo - akcyjnych.

4. Jakich dokumentów dotyczy obowiązek dematerializacji?

Obowiązek dematerializacji dotyczy akcji, a także innych tytułów uczestnictwa w dochodach spółki lub podziale jej majątku (np. świadectwa założycielskie, świadectwa użytkowe).

5. Co oznacza w praktyce dematerializacja akcji?

Dematerializacja akcji oznacza zakaz emisji i wydawania akcji w formie dokumentu, co będzie skutkowało wyeliminowaniem tego typu akcji z obrotu prawnego. Akcje utracą formę dokumentu i będą miały wyłącznie formę zapisu cyfrowego w nowo utworzonym rejestrze akcjonariuszy. Od 1 marca 2021 r. akcjonariuszem spółki będzie osoba, która znajdzie się w rejestrze w postaci elektronicznej, prowadzonym wyłącznie przez podmiot kwalifikowany, czyli uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych zgodnie z przepisami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

6. Kiedy ostatecznie wygaśnie dowodowa moc papierowych dokumentów akcji?

Ostatecznie dowodowa moc papierowych dokumentów wygaśnie 1 stycznia 2026 r. Do tego czasu akcjonariusz będzie mógł na podstawie dokumentu akcji wykazać wobec spółki, że przysługują mu prawa udziałowe

7. Czy obowiązek dematerializacji akcji oznacza koniec całkowitej anonimowości akcjonariuszy?

Tak, obowiązek dematerializacji akcji oznacza koniec całkowitej anonimowości akcjonariuszy. Po nowelizacji dane dotyczące tożsamości akcjonariuszy – zarówno posiadających akcje imienne jak i posiadających akcje na okaziciela będą gromadzone w rejestrze akcjonariuszy. Nowelizacja wprowadza bowiem obowiązek prowadzenia rejestru akcjonariuszy.

Dostęp do danych zawartych w rejestrze akcjonariuszy będzie, co do zasady, przysługiwał wyłącznie spółce i jej akcjonariuszom. W stosunku do tych osób zniesiona zostanie zasada anonimowości akcjonariusza akcji na okaziciela. Tym samym spółka i każdy z jej akcjonariuszy będzie mógł w dowolnym momencie z łatwością ustalić tożsamość pozostałych akcjonariuszy.

Ponadto dostęp do danych zgromadzonych w rejestrze akcjonariuszy będą mogły uzyskać organy kontroli skarbowej na podstawie odpowiednich przepisów ordynacji podatkowej oraz właściwe organy administracji, na zasadach tożsamych z tymi, które funkcjonują w zakresie uzyskiwania przez te organy dostępu do tajemnicy bankowej i maklerskiej. Na tym etapie nie wiadomo w jakich przypadkach i w jakim zakresie ww. przepisy będą stosowane w praktyce.

8. Kto może prowadzić rejestr akcjonariuszy?

Rejestr ten ma być prowadzony przez uprawniony zewnętrzny podmiot np. przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, bank prowadzący działalność maklerską lub dom maklerski. Wybór podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy wymaga uchwały walnego zgromadzenia.

9. Jakie dane będą ujawnione w rejestrze akcjonariuszy?

W rejestrze akcjonariuszy będą gromadzone podstawowe dane dotyczące spółki oraz szczegółowe dane dotyczące akcji (w tym dotyczące ograniczeń w ich zbywaniu) oraz akcjonariuszy, w tym imię i nazwisko (firma) akcjonariusza, adres zamieszkania (siedziba) akcjonariusza, ew. adres poczty elektronicznej akcjonariusza, na żądanie osoby mającej interes prawny – np. wpis o przejściu akcji lub praw zastawniczych na inną osobę.

10. Kiedy będzie dokonywany wpis w rejestrze akcjonariuszy?

Wpis w rejestrze akcjonariuszy będzie dokonywany na żądanie spółki lub osoby mającej interes prawny. Podkreślenia wymaga fakt, że podmiot prowadzący rejestr nie będzie zobowiązany do badania złożonych dokumentów pod kątem ich prawdziwości i zgodności z prawem, chyba że poweźmie w tym względzie wątpliwości.

11. Jakie dokumenty będzie mógł wystawiać podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy?

Podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy będzie mógł także wystawić imienne świadectwo rejestrowe, które będzie wskazywać zakres uprawnień przysługujących wnioskodawcy w związku z akcjami.

12. Jakie będą koszty prowadzenia rejestru akcjonariuszy przez zewnętrzny podmiot?

Średni roczny koszt prowadzenia takiego rejestru przez podmioty zewnętrzne jest szacowany na ok. 4 – 6 tysięcy, przy czym może być on wyższy, w zależności od stopnia skomplikowania oraz wielkości akcjonariatu danej spółki. Całość kosztów związanych z prowadzeniem rejestru będzie obciążać spółkę dla której prowadzony będzie dany rejestr.

13. Na czym ma polegać ujednolicenie zasad zbywania różnych rodzajów akcji?

Obecnie akcje na okaziciela zbywane są w drodze przeniesienia dokumentu akcji na nabywcę, natomiast akcje na okaziciela zbywane są w drodze przeniesienia dokumentu akcji na nabywcę, natomiast zbycie akcji imiennych wymaga dodatkowo pisemnego oświadczenia (na dokumencie akcji lub w osobnym dokumencie) o przeniesieniu tytułu własności na nabywcę.

Natomiast po nowelizacji zbycie obu rodzajów akcji będzie dochodziło do skutku z chwilą wpisu odpowiedniej wzmianki w rejestrze akcjonariuszy.

Ponadto zniesione zostaną ograniczenia dotyczące zbywania akcji aportowych przed dniem zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie takich akcji aportem.

Nowelizacja ogranicza jednak akcjonariuszowi możliwość rozporządzania akcjami objętymi świadectwem rejestrowym w okresie ważności tego świadectwa, chyba że zostanie ono zwrócone wystawiającemu.

14. Na czym będzie polegać ujednolicenie zwoływania walnych zgromadzeń?

Bez względu na rodzaj akcji występujących w spółce, walne zgromadzenia można będzie zwołać w ten sam sposób tzn. poprzez wysłanie zawiadomienia o zwołaniu walnego zgromadzenia listem poleconym lub przesyłką kurierską, ewentualnie za pomocą poczty elektronicznej.

Podkreślenia wymaga, że powzięcie uchwał bez formalnego zwołania walnego zgromadzenia będzie utrudnione ze względu na obowiązek uzyskania świadectwa rejestrowego – podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy wydaje świadectwo rejestrowe w terminie tygodnia od dnia otrzymania stosownego żądania. Ograniczenie to będzie szczególnie odczuwalne w jednoosobowych spółkach akcyjnych, które chętnie korzystały z nieformalnego trybu przeprowadzania walnych zgromadzeń.

15. Co i kiedy przedsiębiorca powinien zrobić? Ważne daty.

Nowelizacja wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2021 r., jednak niektóre działania należy podjąć przed tą datą.

W związku ze stanem epidemii obowiązki dokonanie tychże działań zostały przesunięte na mocy przepisów zawartych w kolejnej odsłonie tarczy antykryzysowej tj. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 (Dz. U. poz. 875) zwanej tarczą 3:0. Nowe terminy związane z dematerializacją akcji wskazano w art. 43 tarczy 3.0. Za najważniejszy punkt nowelizacji należy uznać zmianę terminu wygaśnięcia akcji, który przesunięto z 1 stycznia 2021 r. na 1 marca 2021 r. Ponadto aż o 3 miesiące przełożono maksymalny termin, w którym zarząd spółki powinien dokonać pierwszego wezwania akcjonariuszy do złożenia akcji w spółce – dotychczas obowiązywała data 30 czerwca br. Przesunięcie tych dat ma pozwolić na rozłożenie w czasie także innych czynności, których należy dokonać w związku z nowelizacją k.s.h. takich jak m. in. Wybór podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy i podpisanie z nim umowy.

16. Jakie są kary za niedopełnienie nałożonych przepisami obowiązków?

Niedopełnienie obowiązku informacyjnego, brak lub nieterminowe zawarcie umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy, zagrożone są sankcją w postaci grzywny do kwoty 20.000 zł, nakładaną na osoby upoważnione do reprezentacji spółki (także na prokurentów).